Povodom obeležavanja 850 godina od rođenja Svetog Save, prvog arhiepiskopa srpskog, u hramu Svetog Save u Deževi biće služena arhijerejska liturgija. Liturgiju će predvoditi patrijarh srpski Porfirije, uz učešće članova svetog arhijerejskog sinoda Srpske pravoslavne crkve, među kojima su mitropoliti braničevski Ignatije, zvorničko-tuzlanski Fotije, raško-prizrenski Teodosije i episkop gornjokarlovački Gerasim. Sveta liturgija je zakazana za petak, 2. maja, sa početkom u 9 časova.
Deževa, malo selo kod Novog Pazara, postaje sve važnije mesto srpskog hodočašća. Penzionisani profesor Mirko Popovac ističe da mnoga deca iz Beograda, Niša ili Novog Sada nisu čula za Deževu i njenu važnost, dok su često vođena na ekskurzije u Grčku i Tursku. On podseća da je ovo područje značajno jer se ovde, prema istorijskim podacima, formirala prva srpska država pod vlašću Stefana Nemanje. Deževa je mesto gde su hodali njegovi sinovi Vukan, Stefan Prvovenčani i Rastko, a odavde su potekli i značajni vladari kao što su Dušan Silni i Uroš Nejaki.
Arheološka istraživanja u Deževskoj dolini otkrila su ostatke Saborne crkve Nemanjića 1981. godine. Pronađeni su zidovi sa tragovima živopisa i nekropole iz 13. i 14. veka, što svedoči o bogatoj istoriji ovog prostora. U blizini se nalazi i Kraljeva česma, poznata kao „voda cara Simeona“, koja dodatno oslikava značaj ovog mesta.
Deževa nije samo geografska odrednica; ona nosi sa sobom i duhovnu težinu. Ovaj kraj je bio centar moći i duhovnosti, a sada se ponovo vraća u fokus. Patrijarh Porfirije naglašava značaj hodočašća u Deževu, pozivajući vernike da se vrate korenima i istraže mesto gde je započela srpska istorija.
U svetlu ovog jubileja, Deževa se promoviše kao destinacija koja treba da privuče pažnju srpskog naroda, posebno mladih generacija. Profesor Popovac ukazuje na potrebu za većim osvrtom na srpske korene i tradiciju, što može doprineti jačanju identiteta i svesti o vlastitoj istoriji.
Osim toga, svečana atmosfera i okupljanje vjernika na liturgiji u Deževi biće prilika za zajedništvo i proslavu nasleđa Svetog Save, koji je ostavio neizbrisiv trag u srpskoj kulturi i pravoslavlju. Patrijarh Porfirije i ostali arhijereji će ovom prilikom govoriti o vrednostima koje je Sveti Sava promovisao, kao što su ljubav, jedinstvo i duhovnost, a sve to će doprineti jačanju zajednice.
U okviru obeležavanja jubileja, očekuje se i organizacija različitih kulturnih i edukativnih sadržaja koji će dodatno osvetliti život i delo Svetog Save. Ove aktivnosti će biti prilika da se mladima približe značajni istorijski trenuci i ličnosti, te da se podstakne interesovanje za srpsku tradiciju i kulturu.
Deževa se, stoga, pozicionira kao simbol srpske duhovnosti i kulture, mesto gde se prepliću prošlost i sadašnjost. Očekuje se da će okupljanje povodom 850. godišnjice rođenja Svetog Save u Deževi privući veliki broj vernika, a liturgija će biti prilika da se ponovo osveže vrednosti koje je Sveti Sava postavio kao temelj srpskog identiteta.
Ova proslava ne predstavlja samo obeležavanje jednog jubileja, već i poziv na promišljanje o sopstvenim korenima i identitetu, što je od suštinskog značaja za buduće generacije. Sveti Sava ostaje ne samo duhovni vođa, već i simbol jedinstva srpskog naroda kroz vekove.
