Fondacija „Milenija i Darko Marušić“ (MDM Fondacija), osnovana 2022. godine, ove godine po prvi put dodeljuje nagradu za realizovano delo iz oblasti stambene arhitekture sa prostora bivše Jugoslavije. Ova nagrada biće dodeljena projektima koji odražavaju kontekst, humanizam, ambijentalnost, jedinstvo prostora i etički pristup. Cilj fondacije nije samo nagrađivanje arhitektonskih dostignuća, već i očuvanje kulturne baštine ovih arhitekata.
Milenija Marušić, rođena 1941. godine, i njen suprug Darko Marušić, koji je preminuo 2017. godine, ostavili su značajan trag u arhitekturi. Pored trajnog čuvanja dela i ličnosti ovih arhitekata, fondacija se posvećuje i izdavačkoj delatnosti, objavljivanjem monografija i drugih publikacija koje se bave arhitekturom. U okviru fondacije pokrenuta je trilogija koja se bavi naseljem Cerak vinogradi, poznatim stambenim kompleksom u Beogradu.
Fondacija takođe ima za cilj prikupljanje, arhiviranje i digitalizaciju projektne dokumentacije Darka Marušića, u saradnji sa Institutom za arhitekturu i urbanizam Srbije. Ova saradnja će omogućiti javnu dostupnost arhitektonskih radova i doprinosti očuvanju nasleđa. Fondacija će raditi i sa institucijama zaštite kako bi podsticala očuvanje izgrađenih objekata i celina.
Osnivačka imovina fondacije sastoji se od sredstava koja su Marušići stekli višedecenijskim radom, uključujući nagrade, konkurse i realizovane projekte. Sredstva će biti korišćena prema jasno definisanim pravilima, s posebnim fokusom na dodelu nagrade iz oblasti stambene arhitekture. Opus Milenije i Darka Marušića obuhvata više od 28 arhitektonsko-urbanističkih konkursa, od kojih su osvojili sedam prvih, pet drugih i dve treće nagrade, kao i više od 50 realizovanih objekata i prostornih celina.
Jedan od najznačajnijih projekata u njihovom opusu je stambeno naselje Cerak vinogradi, koje je proglašeno za kulturno dobro 2019. godine. Ovo naselje je izabrano za izložbu „Betonska utopija – arhitektura Jugoslavije 1948-1980“ koja se održala u muzeju MoMA u Njujorku. Nakon izložbe, Cerak vinogradi su uvršteni u stalnu kolekciju muzeja, što dodatno naglašava njegov značaj u kontekstu arhitekture bivše Jugoslavije.
Osnivanje MDM Fondacije predstavlja način očuvanja značajne baštine ovih nagrađivanih autora, ali i priliku za buduće generacije da spoznaju moć arhitekture da oblikuje bolje društvo. Fondacija će podržavati mlade talente i arhitekte, podsticati njihovu kreativnost i razvijati svest o važnosti arhitektonskog nasleđa. Ova inicijativa je od posebnog značaja u vreme kada se suočavamo s izazovima urbanizacije i očuvanja identiteta prostora.
Fondacija će takođe raditi na promociji arhitekture kao umetničke discipline i podsticanju dijaloga među arhitektama, urbanistima i širim društvom. S obzirom na to da se arhitektura ne može posmatrati samo kao tehničko pitanje, već i kao društveni fenomen, MDM Fondacija će nastojati da doprinese razumevanju kako arhitektura može uticati na kvalitet života i zajednicu.
U zaključku, MDM Fondacija predstavlja važan korak ka očuvanju i promociji arhitektonske baštine Srbije i bivše Jugoslavije. Kroz dodelu nagrada, izdavačku delatnost i podršku mladim arhitektama, fondacija će doprineti razvoju svesti o značaju arhitekture u oblikovanju društva. Ova inicijativa poziva sve zainteresovane da se uključe u očuvanje i unapređenje arhitektonskog nasleđa, čime će se osigurati da buduće generacije imaju pristup bogatom kulturnom nasleđu koje su ostavili Milenija i Darko Marušić.
