Povodom Dana slovenske pismenosti, u Francuskoj 7 će večeras biti održan svečani program u organizaciji Udruženja književnika Srbije, Slavističkog društva Srbije i Saveza slavističkih društava Srbije. Ova manifestacija označava početak obeležavanja 120 godina postojanja najstarijeg umetničkog udruženja u Srbiji, Udruženja književnika Srbije (UKS).
Udruženje je osnovano 26. maja 1905. godine pod imenom Srpsko književno društvo, u prostorijama tadašnje Srpske književne zadruge, pod predsedavanjem Milana Đ. Milićevića. Osnivači su bili ugledni književnici i naučnici poput dr Aleksandra Belića, dr Dragoljuba Pavlovića, Dragutina Ilića, Milovana Glišića, Pavla Popovića, Radoja Domanovića, dr Stanoja Stanojevića, Aleksa Šantića i Jovana Dučića. Prva uprava je izabrana tajnim glasanjem, a za predsednika je izabran Simo Matavulj, dok je sekretar bio Jovan Skerlić. Glavni ciljevi su uključivali okupljanje srpskih književnika, zaštitu profesionalnih interesa, poboljšanje uslova za književni rad, kao i pružanje pomoći članovima u slučaju loših materijalnih prilika.
Nakon kraćeg zastoja, društvo je obnovljeno 1911. godine pod nazivom „Društvo srpskih književnika“, a za predsednika je izabran Borisav Stanković. Posle Prvog svetskog rata, društvo je nastavilo sa radom kao „Udruženje srpskih književnika“, a predsednik je bio Branislav Nušić. Tokom Drugog svetskog rata, Udruženje je dobilo naziv „Udruženje književnika Narodne Republike Srbije“, a predsednica je bila Isidora Sekulić. U različitim periodima, Udruženje su vodili neki od najistaknutijih srpskih pisaca, uključujući Ive Andrića, Veljka Petrovića, Jovana Popovića i mnoge druge.
Na jučerašnjoj sednici Upravnog odbora UKS, upućena je najoštrija osuda zatvaranju Gradske biblioteke u Kosovskoj Mitrovici, gde je 40.000 knjiga suštinski oteto. Ovaj akt je označen kao primer institucionalnog terorizma koji privremene kosovske institucije sprovode nad Srbima i drugim nealbancima u toj pokrajini. Upravni odbor je apelovao na međunarodne organizacije da prestanu sa politikom duplih standarda i nepristrasno primenjuju svoja ovlašćenja.
Ivo Andrić, dobitnik Nobelove nagrade, je u zgradi na adresi Francuska 7 dao svoju prvu zvaničnu izjavu nakon dobijanja nagrade. Osvrćući se na istoriju Udruženja, trenutni predsednik Miloš Janković ističe da je UKS delilo sudbinu srpskog naroda, prolazeći kroz uspone i padove. Period od osamdesetih do devedesetih godina prošlog veka bio je zvezdani trenutak za UKS, dok su postojali i periodi stagnacije i književničke apatičnosti.
Janković naglašava da politika, uvek, ima uticaj na status i ulogu UKS, ne samo kroz finansiranje, već i kroz pokušaje da se „disciplinuju“ pisci i njihovo udruženje. Bez obzira na to, UKS je uspeo da ostane samostalan i da zadrži svoje izvorne principe. Udruženje okuplja talentovane i samosvojne pojedince, koji imaju svoje umetničke i političke ideje.
Beogradski međunarodni susreti pisaca, jedna od najznačajnijih kulturnih manifestacija u Srbiji, nastala je na inicijativu velikana poput Andrića, Crnjanskog i Desanke Maksimović. U Beograd su dolazili najugledniji pisci iz sveta, kao što su Vislava Šimborska, Sol Belou, i Josif Brodski.
Glasilo UKS, „Književne novine“, počelo je sa izlaskom 17. februara 1948. godine, a kroz istoriju su se suočavale sa mnogim izazovima, uključujući zabrane pojedinih brojeva. Danas, uprkos materijalnim poteškoćama, „Književne novine“ i dalje izlaze, a redakcijom rukovodi Bratislav R. Milanović.
Obeležavanje 120 godina postojanja UKS u skladu je sa tradicijom i značajem književnosti u srpskom društvu. Ova manifestacija je prilika da se reflektuje na bogatu istoriju i doprinos srpskih pisaca, kao i da se osvetli trenutna situacija u oblasti književnosti i kulture.
