Nedavno je objavljena knjiga „Vreme darova – Pešice do Konstantinopolja: od Huka u Nizozemskoj do Srednjeg Dunava“ koja predstavlja veličanstven putopis kroz surovu stvarnost međuratne Evrope. Ovaj rad otkriva tajnu istoriju ser Patrika Li Fermora, britanskog pisca, umetnika i tajnog agenta, koji je bio duboko povezan sa Balkanskim poslovima tokom svog dugog života. Knjiga se smatra prvim korakom ka razumevanju kompleksnosti njegovog dela i života.
Fermorov rad je ponovo došao u fokus 3. juna ove godine na predavanju u Školi za napredne studije Londonskog univerziteta. Tema predavanja bila je angažman britanskih intelektualaca tokom antikolonijalne pobune na Kipru između 1955. i 1959. godine. Predavači su istakli kako su umetnici poput Fermora radili za britanske obaveštajne službe i propagandne agencije, prikupljajući informacije i oblikujući javno mnjenje sa ciljem očuvanja britanskog uticaja na Kipru.
Ovaj aspekt Fermorovog života ne umanjuje estetsku vrednost njegovih dela, ali otvara pitanje o tajnim porukama koje su se nalazile u njegovim knjigama. Njegov najpoznatiji putopis objavljen je 1974. godine, četiri decenije nakon njegovog epskog pešačenja kroz Evropu, što mu je donelo titulu jednog od najvećih britanskih putopisaca 20. veka.
Fermor je bio poznat po svojoj erudiciji, slikovitosti i duhovitosti, dok je pisao o klasičnim evropskim vrednostima koje su bile pogođene ratovima. Iako je tvrdio da putuje kao „skitnica ili hodočasnik“, on je zapravo bio deo engleske aristokratije, što se odražava u njegovom stilu i načinu pripovedanja.
Rođen je u porodici uglednih naučnika i umetnika. Njegov otac, ser Luis Li Fermor, bio je poznati hemičar i geolog, dok je njegova majka, Mjuriel Ejlin, bila talentovana dramaturg. Ovaj background je oblikovao njegovu ličnost i stavove prema svetu.
Fermor je planirao da se upiše u Kraljevsku vojnu akademiju Sandherst, ali je odlučio da postane pisac i započeo je avanturističko putovanje pešačenja do Carigrada. Njegovo putovanje počelo je 8. decembra 1933. godine, u teškim zimskim uslovima. Iako se suočavao sa mnogim izazovima, uspeo je da poveže različite društvene slojeve u Nemačkoj i stvori slikovite prikaze atmosfere tog vremena.
Njegov putopis nije samo dokumentovanje fizičkog putovanja, već i duboka analiza društva i kulture. Fermor se priseća svog vremena kao oficira britanske obaveštajne službe na Kritu, gde je zarobio nemačkog generala Krajpea. U ovoj epizodi on prikazuje zajedničke vrednosti i kulturne korene koje su postojale pre rata, istovremeno žaleći zbog razaranja koje je rat doneo.
Fermorova biografija je fascinantna i puna kontradikcija. Njegovo formalno obrazovanje je bilo problematično, ali je stekao duboko znanje o klasicima literature i istorije, što se ogleda u njegovom pisanju. Njegov stil je jedinstven, kombinujući sofisticiranost sa neposrednošću, a njegovo putovanje uvek nosi dublje značenje.
Tokom svog života, Fermor je često polemisao o pitanjima identiteta i kulture. Na kraju 20. i početku 21. veka, on je osporavao pravo bivšoj jugoslovenskoj republici Makedoniji da nosi to ime, smatrajući ga tradicionalno grčkim. Ove stavove je iznosio dok je živeo veći deo godine u Grčkoj, gde je bio poznat po svojoj tajanstvenosti i povučenosti.
Fermor je ostavio dubok trag u književnosti i kulturi, a njegova dela i dalje inspirišu čitaoce širom sveta. Njegova sposobnost da kombinuje lična iskustva sa širim društvenim i političkim kontekstom čini ga jedinstvenim glasom u britanskoj literaturi. Njegova putovanja, avanture i refleksije o svetu ostavljaju snažan utisak i pozivaju na razmišljanje o prirodi ljudskog postojanja i vrednostima koje nas oblikuju.
