Rober Marto, francuski pesnik i romanopisac, rođen je 1925. godine u Poatuu, u blizini La Rošela, a preminuo je 2011. u Parizu. Ove godine obeležava se stogodišnjica njegovog rođenja. Njegova rani život i obrazovanje bili su oblikovani prirodnim okruženjem i kulturnim nasleđem, budući da je odrastao u blizini alhemičarskog zamka i starih romanskih crkava. Ove okolnosti su značajno uticale na njegov književni rad, koji je obuhvatao poeziju, alhemiju, liturgiju i prirodu.
Marto se seća da je prvu pesmu napisao sa osam godina, a njegovo interesovanje za poeziju i jezik razvijalo se kroz kontakt sa lokalnim dijalektom, patoa, koji je sačuvao mnoge stare izraze. Po završetku Drugog svetskog rata, preselio se u Pariz, gde je živeo u teškim materijalnim uslovima, radeći različite poslove. Iako nije imao formalno obrazovanje, njegov nevjerojatan apetit za čitanje omogućio mu je da postane duboko obrazovan i duhovan čovek.
Tokom svog života, Marto je objavio preko šezdeset knjiga, uključujući poeziju, romane, eseje i knjige o slikarima i alhemiji. Njegova najpoznatija dela uključuju „Berbu rose“, koja se bavi alhemičarskom tradicijom, kao i dela posvećena tauromahiji, umetnosti borbe s bikovima, koju je strastveno pratio tokom leta provodeći vreme u Baskiji.
Marto je 1966. godine upoznao srpskog pesnika Miodraga Pavlovića na putu za Ameriku, što je dovelo do dugog prijateljstva. Kasnije su obojica proveli vreme u Kanadi, a Marto se u Francusku vratio 1984. godine. Njegova povezanost sa alhemijom produbljena je prijateljstvom sa Eženom Kanselijeom, alhemičarem i priređivačem dela Fulkanelija. Marto je prvi put posetio Jugoslaviju 1967. godine i učestvovao u raznim kulturnim događanjima, uključujući Oktobarske susrete pisaca u Beogradu.
Nakon povratka u Francusku, Marto je fokusirao svoju poeziju na sonet, često inspirišući se prirodom i umetnošću. Njegovi prevodi, posebno dela velikih pesnika kao što su Šekspir i Gongora, doprineli su njegovom ugledu kao prevodioca. Njegova dela su prevođena na srpski jezik, zahvaljujući Pavloviću i drugim prevodiocima, čime je postao poznat u srpskoj literarnoj javnosti.
Unatoč bogatom opusu, Marto je ostao relativno neprepoznat u glavnim tokovima francuske književnosti. Njegovo pisanje često nije dobijalo zasluženu pažnju medija i kritike, što se može pripisati političkoj korektnosti i njegovim stavovima o društvenim pitanjima. Marto se nije bojao da izrazi svoja mišljenja o demokratiji, slobodi, religiji i manipulisanjima u medijima, često se suprotstavljajući dominantnim narativima.
Njegov glas je bio glas pobune protiv tiranije političke korektnosti, a njegova dela su često tematizovala desakralizaciju zapadnog društva. Marto je govorio o slobodi uma i kritizovao društvene norme koje su favorizovale nasilje i laž. Njegova dela su bila poziv na buđenje svesti o duhovnosti i tradicionalnim vrednostima, a on je ostao privržen srpskom narodu, izražavajući saosećanje tokom teških vremena, uključujući bombardovanje Srbije 1999. godine.
Rober Marto ostaje značajna figura u svetu književnosti, čije delo nadmašuje granice i generacije. Njegova posvećenost umetnosti i istini čini ga jedinstvenim stvaraocem čije poruke i dalje odjekuju među onima koji traže dublje razumevanje i povezanost sa svetom oko sebe. U trenutku kada se obeležava stogodišnjica njegovog rođenja, Marto se ponovo izdvaja kao umetnik čija reč i dalje inspiriše i provocira, pozivajući nas da preispitamo svoje vrednosti i verovanja.
