Duboko ispod šumskog tla, na mestima gde se ukrštaju vlaga, stara stabla i specifičan sastav zemljišta, krije se jedan od najvrednijih prirodnih resursa Srbije, tartuf. Ova jedinstvena gljiva, cenjena u gastronomiji širom sveta, postala je predmet potrage iskusnih tartufara, ali i sve većeg interesovanja domaćih i stranih tržišta.
Iako postoji više stotina vrsta tartufa, samo desetak je jestivo, a najkvalitetniji su beli i crni tartufi. Ove vrste formiraju se u strogo određenim uslovima, najčešće uz korenje hrasta, topole i leske, što ih čini gotovo nemogućim za veštačko uzgajanje. Njihov intenzivan miris prirodno privlači svinje, dok su psi obučeni specijalno za potragu na terenu. Upravo ta retkost i specifična aroma, koja brzo ispari nakon vađenja, čine tartuf jednim od najskupljih gastronomskih delikatesa.
Srbija, iako nije tako poznata kao evropske zemlje poput Italije i Hrvatske, tiho gradi reputaciju skrivenog lidera u proizvodnji tartufa. Šume oko reka Jasenice, Karaša, Bosuta, Lugova, kao i područja Deliblatske peščare, Obedske bare, i planine poput Rudnika, Kosmaja, Fruške gore i Oplenca, obiluju idealnim staništima za tartufe. Tartufari tvrde da su domaći tartufi posebnog kvaliteta, sa intenzivnim mirisom i ukusom koji se često upoređuje sa najcenjenijim evropskim primercima. Sezona zimskog belog tartufa je u punom jeku, a berači svakodnevno obilaze teren u potrazi za primercima koji na tržištu mogu dostići i do 5.000 evra po kilogramu.
Domaći sakupljači godinama razvijaju prodajne kanale, a značajan deo roda završava u Istri i na čuvenim italijanskim pijacama tartufa. Pored svežih gljiva, sve više proizvođača bavi se preradom tartufa – od pašteta i ulja do smrznutih tartufa, što otvara dodatne izvore prihoda. Država takođe prepoznaje potencijal tartufa, koji spadaju među proizvode sa najvećom ekonomskom vrednošću po kvadratnom metru, što ih čini jednom od najperspektivnijih nišnih grana poljoprivrede.
Sporazum o slobodnoj trgovini sa Kinom, koji je stupio na snagu 2024. godine, otvorio je vrata srpskim tartufima ka ogromnom azijskom tržištu. Ipak, stručnjaci upozoravaju da Kina već prednjači u proizvodnji gljiva, pa bi fokus srpskih proizvođača trebalo da ostane na evropskim i američkim kupcima koji traže kvalitet, autentičnost i provereno poreklo.
Put do premium brenda zahteva profesionalizaciju, a stručnjaci ističu nekoliko ključnih koraka: sertifikacija kvaliteta i jasno označavanje porekla, stroga kontrola higijene i otkupnih lanaca, ulaganje u marketing i brendiranje „srpskog tartufa“, kao i razvoj plantaža sa mikoriziranim sadnicama koje omogućavaju stabilniji i održiviji prinos. Plantažni uzgoj već daje rezultate u svetu, a stručnjaci veruju da bi Srbija, uz pravilna ulaganja, u narednih deset godina mogla postati jedan od prepoznatljivih izvoznika tartufa.
Cene tartufa variraju – crni tartuf slabijeg kvaliteta se prodaje za 50 do 100 evra po kilogramu, dok se beli, najređi i najcenjeniji, kreće od 800 do 2.000 evra. Vrhunski primerci, retki i savršeno formirani, dostižu i do 5.000 evra po kilogramu, što ovu gljivu čini jednim od najprofitabilnijih prirodnih resursa regiona.
Srbija se tako postepeno pozicionira kao neotkrivena sila u svetu tartufa. Ako iskoristi trenutni momentum – uz pametne strateške odluke, standardizaciju i snažan marketing – „srpski tartuf“ mogao bi uskoro postati brend koji će se ceniti širom sveta, baš kao što se danas vrednuju njegovi istarski ili italijanski rođaci.
