Naučnici su potvrdili da je bakterija Yersinia pestis, poznata kao uzročnik kasnijih epidemija kuge poput Crne smrti, bila odgovorna i za Justinijanovu kugu – prvu zabeleženu pandemiju u istoriji koja se dogodila pre 1.500 godina. Ova pandemija je opustošila istočno Sredozemlje, a njeni efekti su bili zabeleženi u istorijskim spisima. Međutim, identitet uzročnog mikroorganizma ostao je nepoznat sve do sada.
U novom istraživanju, istraživači su identifikovali tragove bakterije Yersinia pestis u masovnoj grobnici ispod ruševina Jeraša, drevnog grada u Jordanu. Ovaj otkriće predstavlja prvi direktni biološki dokaz o prisustvu Justinijanove kuge. Rejs HY Jiang, glavni autor studije i vanredni profesor na Fakultetu javnog zdravlja Univerziteta u Južnoj Floridi, istakao je da su vekovima koristili pisane zapise koji su opisivali ovu razarajuću bolest, ali su im nedostajali čvrsti biološki dokazi.
Justinijanova kuga, koja je započela 541. godine nove ere, smatrana je jednom od najsmrtonosnijih pandemija u istoriji, sa procenjenim brojem žrtava između 15 i 100 miliona ljudi tokom dva veka. Sada, uz pomoć DNK analiza, istraživači su uspeli da reše misteriju koja je trajala vekovima. Otkrili su da Yersinia pestis, koja se širi putem buva koje napadaju glodare, a može se prenositi i direktno među ljudima, stoji iza ove pandemije.
Istraživači su koristili napredne DNK tehnike da analiziraju osam ljudskih zuba pronađenih u grobnim komorama ispod rimskog hipodroma u Jerašu. Njihova analiza je pokazala da su žrtve imale gotovo identične sojeve bakterije Yersinia pestis, potvrđujući prisustvo ove bakterije u carstvu između 550. i 660. godine nove ere. Ovi nalazi ukazuju na brzo i smrtonosno izbijanje, u skladu sa istorijskim opisima masovnih smrtnih slučajeva.
Jiang je naglasio da lokacija u Jerašu pruža dragocen uvid u to kako su drevna društva reagovala na javnozdravstvene katastrofe. Jeraš je bio jedan od ključnih gradova Istočnog Rimskog Carstva, poznat kao trgovinsko čvorište s veličanstvenim građevinama. Njegova transformacija iz centra zabave i građanskog ponosa u masovnu grobnicu tokom vanrednog stanja ukazuje na to da su urbani centri bili preopterećeni tokom pandemije.
Srodna istraživanja pokazuju da je Yersinia pestis cirkulisala među ljudskim populacijama milenijumima pre Justinijanove epidemije. Takođe sugerišu da kasnije pandemije, uključujući Crnu smrt i sporadične slučajeve danas, nisu proizašle iz jednog izvora, već su nastale nezavisno iz životinjskih rezervoara. Jiang je istakao da se ljudi već hiljadama godina bore sa kugom, koja i dalje predstavlja pretnju, s obzirom na to da i danas umiru od nje.
On je uporedio situaciju sa pandemijom COVID-19, naglašavajući da se bakterija Yersinia pestis i dalje razvija, a mere kontrole ne mogu je u potpunosti eliminisati. Jiang je upozorio na potrebu za oprezom, ukazujući da pretnja nikada neće nestati i da je važno nastaviti sa proučavanjem i razumevanjem ovih opasnih patogena.
Ovo istraživanje predstavlja značajan korak napred u razumevanju istorije pandemija i njihovih uzročnika, pružajući nove uvide u načine na koje su društva reagovala na zdravstvene krize u prošlosti. Uz dodatna istraživanja, naučnici se nadaju da će moći bolje da razumeju kako se ovakve bolesti šire i kako im se suprotstaviti u budućnosti.
