Iako su čuvene kamene statue, poznate kao moai, vekovima bile predmet naučnih spekulacija, nova istraživanja pružaju potpuno novu perspektivu o njihovom poreklu i širenju. Dosad se verovalo da je Uskršnje ostrvo bilo potpuno izolovano, no nova saznanja tvrde suprotno – ovo ostrvo možda nije bilo toliko udaljeno i odvojeno kako smo do sada mislili.
Moai su ogromne kamene statue u obliku ljudskih glava sa telima, koje su oduvek zaintrigirale arheologe i istraživače. Na Uskršnjem ostrvu postoji više od 1.000 ovih figura, a najveća od njih, Paro, doseže visinu od 33 metra i teži neverovatnih 82 tone. Ove statue, izrađene od stvrdnutog vulkanskog pepela, verovatno su imale versku i ceremonijalnu funkciju. Međutim, zbog njihovih impozantnih dimenzija i misterioznih okolnosti izgradnje, one su dugo bile obavijene velom misterije.
Do sada se smatralo da su ove statue jedinstvene za Uskršnje ostrvo, kao i da su nastale u izolovanom okruženju. Međutim, nova istraživanja otkrivaju da nije bilo reči o potpunoj izolaciji. U stvari, istraživači su sada utvrdili da su stanovnici Uskršnjeg ostrva verovatno imali kontakt sa drugim polinežanskim zajednicama. Profesor Pol Valin i Helen Martinson Valin, kroz studiju koja je korišćenjem radiokarbonskog datiranja istraživala širenje ritualnih spomenika širom Tihog okeana, došli su do zaključka da je ritualna aktivnost u oblasti zapadne Polinezije počela između 1000. i 1300. godine, pre nego što je stigla do Uskršnjeg ostrva.
Jedno od najiznenađujućih otkrića ove studije jeste da su prva religiozna mesta, u obliku uspravnih kamenih stubova, nastala na zapadnim polinežanskim ostrvima, dok je Uskršnje ostrvo, kao poslednje naseljeno, primilo ovu tradiciju tek kasnije. Međutim, tokom 1300. i 1600. godine, na samom Uskršnjem ostrvu razvila se nova faza ritualnog graditeljstva koja je uključivala kamene platforme, poznate kao marae ili ahu, koje su bile specifične za ovo ostrvo. Zanimljivo je da su ova ahu mesta prvi put stvorena na samom Uskršnjem ostrvu, pre nego što su se širila na druge polinežanske regione.
Najzanimljiviji deo studije je otkriće da su ljudi sa Uskršnjeg ostrva verovatno imali kontakt sa Južnom Amerikom. Ova saznanja podržavaju ne samo arheološki podaci, već i genetski dokazi koji ukazuju na moguće migracije. Ako su stanovnici Uskršnjeg ostrva mogli da preplove ogromne udaljenosti do Južne Amerike, postavlja se pitanje zašto ne bi mogli i u suprotnom pravcu, prema zapadnim ostrvima kao što je Mangareva. Profesor Valin smatra da je mit o potpunoj izolaciji Uskršnjeg ostrva „neobičan“ i da su ovi podaci dokaz da je ostrvo bilo daleko povezano sa širim polinežanskim svetom.
Ova otkrića nisu samo izazvala promene u arheološkom razumevanju Uskršnjeg ostrva, već pružaju i dublji uvid u načine na koje su se ljudi kretali kroz Tihi okean pre više vekova. Stari mitovi o potpunoj izolaciji i misterijama oko moai statua sada moraju da se preispitaju, a naučnici će morati da istraže nove teorije koje ukazuju na složene društvene i kulturne veze između različitih polinežanskih ostrva.
Ovo otkriće ne samo da menja naš pogled na Uskršnje ostrvo, već i na ceo polinežanski svet, pokazujući da su ljudske migracije i razmene bile daleko sofisticiranije nego što smo ranije mislili. U svetlu ovih novih saznanja, istraživači će nastaviti da proučavaju kako su se kulture razvijale i međusobno uticale, što može dovesti do još dubljeg razumevanja istorije ovog fascinantnog regiona.
