Početkom leta, požari su zahvatili šume Iberijskog poluostrva brže nego ikada do sada. Naučnici upozoravaju da klimatske promene ne samo da uzrokuju ove požare, već ih i pojačavaju, čineći Španiju i Portugaliju žarištem bez presedana. Sa temperaturama iznad 40°C i jakim vetrovima, pojačanje vatre je neverovatno, a stručnjaci smatraju da je najgore tek pred nama.
Nedavna istraživanja ukazuju na to da su klimatske promene učinile uslove koji su doveli do smrtonosnih požara u Portugalu i Španiji otprilike 40 puta verovatnijim. Požari su izbili krajem jula, a podstaknuti su ekstremnim temperaturama i vetrovima koji su omogućili njihovo brzo širenje. Površina zahvaćena požarima oborila je rekorde u obe zemlje.
Organizacija World Weather Attribution (WWA) izvršila je analizu koja pokazuje da su ti vreli, suvi i vetroviti uslovi postali verovatniji i intenzivniji zbog ljudskih aktivnosti koje doprinose klimatskim promenama. Dr Kler Barns iz Centra za politiku životne sredine pri Imperial College London upozorava da su ovi požari znaci onoga što tek dolazi, jer se uslovi nastavljaju pogoršavati.
Svaki stepen zagrevanja dovodi do intenziviranja ekstremnih toplotnih talasa, povećavajući šanse za velike požare. Naučnici su pokazali da su ovi uslovi danas 40 puta učestaliji i 30% intenzivniji nego što bi bili bez klimatskih promena. Pre nego što su se klimatske promene pojavile, slični ekstremni uslovi bi se dešavali jednom u 500 godina, dok se danas očekuju jednom u 15 godina.
Analize su pokazale da bi u svetu bez klimatskih promena slični toplotni talasi bili očekivani manje od jednom u 2.500 godina, dok se sa trenutnim zagrevanjem sada očekuju jednom u 13 godina. Ovi podaci potvrđuju ranije studije koje su ukazivale na to da klimatske promene pojačavaju vremenske uslove koji uzrokuju fatalne požare u drugim delovima Evrope poput Turske i Grčke.
Stručnjaci ističu da analiza jasno pokazuje pritisak na vatrogasne službe u Evropi. Usled nepredvidivih i haotičnih uslova, vatrogasci se bore sa požarima koji se ponašaju kao nikada ranije. Dok su požari besneli, Španija je zatražila međunarodna pojačanja za gašenje požara putem Mehanizma civilne zaštite EU.
Razmere požara na Iberijskom poluostrvu stavile su ogroman pritisak na resurse. Od početka 2025. godine, više od 380.000 hektara zemljišta izgorelo je u Španiji, što je skoro pet puta više od prosečne godišnje površine. U Portugalu je izgubljeno više od 260.000 hektara, što predstavlja skoro tri odsto teritorije zemlje.
Ukupna površina izgubljena u požarima tokom ove godine u Španiji i Portugalu približno je četiri puta veća od površine Londona. Požari u ovim zemljama čine otprilike dve trećine ukupne površine Evrope pogođene požarima u 2025. godini, koja je prema podacima Evropskog informacionog sistema za šumske požare prešla milion hektara.
Najmanje osam osoba poginulo je u požarima, a desetine hiljada su prisilno evakuisane. Dim je doveo do opasnog kvaliteta vazduha u Španiji i Portugalu, a proširio se čak i do Francuske i Skandinavije. Stručnjaci za klimatske nauke ističu da je Španija „ozbiljno pogođena“ klimatskim promenama, a profesorka Frederika Oto naglašava da ekstremno vreme postaje sve češće.
Španija se suočava s izazovima kao što su poplave i kontinuirane vrućine. Javni diskurs u zemlji fokusira se na pad ruralnih aktivnosti, što dovodi do rasta vegetacije koja služi kao gorivo za požare. Ruralna depopulacija i starenje stanovništva ostavili su šumska područja neuređena, čime je stvoreno obilno gorivo za požare.
Na kraju, stručnjaci naglašavaju da svet mora da prestane da sagoreva fosilna goriva i da je potrebna koordinacija na svim nivoima vlasti kako bi se efikasno suočili s klimatskim promenama i smanjili rizik od šumskih požara.
