Mitropolit Joanikije Lipovac, figura koja je ostavila dubok trag u istoriji Crne Gore tokom Drugog svetskog rata, često se suočava s kontroverzama i različitim tumačenjima svog dela. Kako se navodi na Vikipediji, on je tokom rata sarađivao s italijanskim i nemačkim okupatorima, aktivno podržavajući četnički pokret u borbi protiv partizana. Nakon rata, uhvaćen je i ubijen od strane jedinica Narodno-oslobodilačke vojske Jugoslavije, ali ga Srpska pravoslavna crkva i dalje slavi kao svetitelja i mučenika.
Istorija, kao naučna disciplina, često je podložna reviziji i različitim ideološkim uticajima. Mitropolit Joanikije, rođen 16. februara 1890. godine u Stolivu, u Boki Kotorskoj, bio je sveštenik u veoma složenom periodu. Po završetku bogoslovije i filozofskog fakulteta, obavljao je razne dužnosti unutar Srpske pravoslavne crkve, a 1939. godine je izabran za vikarnog episkopa budimljanskog.
Tokom rata, Crnogorska mitropolija se našla između čekića i nakovnja. Nemci su je smatrali antiosovinskim elementom, dok su je partizani doživljavali kao prosrpski faktor. U toj situaciji, Joanikije je bio prinuđen da se ponaša taktički, balansirajući između različitih strana. Smatrao je da je komunizam pošast kojoj se narod mora odupreti, a 1942. godine je zabranio rad sveštenicima koji su bili blagonakloni prema partizanima, nazivajući ih teroristima.
Njegov odnos s italijanskim kraljem Emanuelom Vitorijom Trećim bio je još jedan kontroverzan trenutak. Kralj je posetio Cetinjski manastir, a Joanikije mu je omogućio prisustvo liturgiji, što je dodatno podgrejalo sumnje o njegovim stavovima.
Krajem rata, srpske nacionalne snage u Crnoj Gori bile su primorane da se povuku prema zapadu. U tom trenutku, mitropolit je doneo odluku da krene sa sveštenstvom, iako je znao kakve su posledice mogle uslediti. Povorka s njim na čelu brojala je gotovo 6.000 ljudi, ali su se suočili s napadom partizanskih snaga. Mnogi su streljani na licu mesta, a viđeni pojedinci, uključujući Joanikija, uhvaćeni su i prebačeni u Srbiju.
U Srbiji, Joanikije je bio podvrgnut mučenju od strane OZNE. Dugo su ga ispitivali, a njegovo mučenje postalo je izuzetno brutalno. Na kraju, odveden je do potoka gde je likvidiran hicem u potiljak, a njegovo telo ostavljeno je u plitkom, neobeleženom grobu.
Srpska pravoslavna crkva, iako suočena s njegovim kontroverznim delovanjem tokom rata, teži da ga prikaže kao mučenika zbog njegovog tragičnog kraja. Njegova sudbina i dalje izaziva rasprave i podeljena mišljenja unutar društva. Mitropolit Joanikije Lipovac ostaje složena i kontroverzna figura, čija je uloga u istoriji Crne Gore predmet istraživanja i debate.
