Svetosavlje predstavlja duboku i složenu temu koja se ne može svesti samo na religijske aspekte. Ono je geopolitička, kulturna i moralna osnova koja je oblikovala identitet srpskog naroda i omogućila mu da opstane na području koje je tokom vekova bilo suočeno s mnogim izazovima i pretnjama. U knjizi „Geopolitika Svetosavlja“, prof. dr Ljubiša Despotović istražuje značaj Svetog Save kao ključne figure u formiranju srpske nacije i države u 13. veku.
Ova studija, objavljena povodom 850. godišnjice rođenja Svetog Save, predstavlja drugo, dopunjeno izdanje koje detaljno analizira njegovu ulogu kao državnika i monaha. Sveti Sava je, prema autoru, bio pionir u stvaranju srpske nacionalne svesti, postavljajući temelje koji će trajati do današnjih dana. Njegova misija je bila višedimenzionalna, obuhvatajući državne, religijske i kulturne aspekte, a njegov rad je bio u skladu s evropskim tokovima prosvećenja i modernizacije, prilagođen srpskim specifičnostima.
Jedan od ključnih trenutaka u Savićevoj delatnosti bio je sticanje autokefalnosti Srpske crkve 1219. godine. Ova odluka nije bila samo religijska, već i politička, jer je obezbedila srpskom narodu međunarodno priznanje. Sava je uspeo da očisti crkvu od stranih uticaja, čime je afirmisao srpski jezik i identitet, koji su postali osnov nacionalnog postojanja.
Ipak, prof. Despotović ukazuje na to da su srpske elite, od početka 20. veka, počele da se udaljavaju od svetosavskih načela. Mnoge od njih su podredile srpske nacionalne interese globalističkim ideologijama, što je dovelo do gubitka identiteta i egzistencijalne krize. Autor naglašava da je odnos Srba prema sebi tokom 20. veka značajno promenjen zbog influensa elitnih krugova koji nisu razumeli dubinu svetosavske tradicije.
Svetosavlje, kao nacionalno i verski izbalansirana politika, težilo je da prevaziđe podele koje su stvorene zbog uticaja velikih sila. Sava je bio svestan složenih međunarodnih odnosa i nastojao je da osigura opstanak srpskog naroda. Njegova politika je bila pragmatična i realistična, uzimajući u obzir tadašnje okolnosti.
Prof. Despotović ističe da je Sveti Sava svojim delovanjem postavio temelje koji su omogućili srpskom narodu da se izbori za svoja prava i autonomiju. Njegov uspeh u sticanju autokefalnosti Srpske crkve predstavlja simbolički trenutak koji je potvrdio postojanje srpskog identiteta na međunarodnoj sceni.
U savremenom kontekstu, svetosavske vrednosti i principi su i dalje relevantni. U svetu u kojem se mnoge nacije suočavaju s izazovima identiteta, važno je podsećati se na lekcije iz prošlosti. Svetosavlje nudi putokaze kako očuvati nacionalne vrednosti i identitet, čak i u vremenima globalizacije i homogenizacije.
Dr Despotović upozorava da je neophodno nastaviti s proučavanjem i razumevanjem svetosavske tradicije, kako bi se izbegli istorijski i kulturni lapsusi. On smatra da je Sveti Sava simbol otpora prema nametnutim identitetima i ideologijama koje pokušavaju da izbrišu srpsku individualnost.
U zaključku, Svetosavlje nije samo religijski fenomen, već i ključni element srpske nacionalne svesti. Kroz analizu svetosavske geopolitike, prof. Despotović poziva na ponovno pronalaženje identiteta i vrednosti koje su oblikovale srpsku istoriju. U vreme kada se čini da se nacionalni identitet gubi, svetosavske vrednosti mogu poslužiti kao svetionik na putu ka očuvanju srpske kulture i tradicije.
