Na dan kada Crkva slavi ravnoapostolne Ćirila i Metodija, učitelje i prosvetitelje Slovena, svetovne vlasti slovenskih zemalja obeležavaju ovaj praznik kao podsećanje na izuzetnu kulturnu misiju koju su ovi svetitelji ostvarili. Solunska braća su oblikovala pismo za Slovene, neophodno za proces hristijanizacije. Tako je nastala glagoljica, a kasnije i ćirilično pismo, što je omogućilo rani oblik staroslovenskog pismenog izražavanja.
Prevodi bogoslužbenih tekstova na slovenski jezik bili su ključni deo njihovog misionarskog rada, zahtevajući izuzetnu stručnost i posvećenost. Odluka da se slovenski jezik uvede u bogosluženje naišla je na ozbiljne otpore, posebno u zapadnoj Crkvi, gde je korišćenje narodnih jezika smatrano nedopustivim. Rimokatolicizam je sve do tada favorizovao hebrejski, grčki i latinski kao jedine sakralne jezike. Međutim, Ćirilo i Metodije su smatrali da je za uspešnu hristijanizaciju neophodno obraćati se novim vernicima na jeziku koji im je razumljiv, čime je slovenski postao jezik službe Božije.
Misionarski rad ovih braće među Slovenima u Moravskoj postao je moguć zahvaljujući vladaru Rastislavu, koji je, nakon loših iskustava sa misionarima iz Bavarske, zatražio pomoć od Vizantije kako bi hristijanizovao svoj narod. Sloveni u Moravskoj, koja je obuhvatala prostore današnje Slovačke i Češke, suočavali su se sa pritiscima nemačkih misionara. Rastislav je 860. godine proglasio osamostaljenje Moravske i obratio se vizantijskom vladaru Mihajlu III sa molbom da pošalje misionare.
Izbor je pao na Ćirila i Metodija, koji su dolazili iz ugledne porodice u Solunu i bili su poznati po svom bogoslovskom obrazovanju i lingvističkim sposobnostima. Pre toga su imali iskustva sa misionarenjem među Arapima i Hazarima. Pretpostavlja se da su poznavali slovenski jezik zbog velike slovenske populacije u Solunu.
Njihova misija u Moravskoj započela je 863. godine. Iako su postigli značajne rezultate, suočili su se sa ozbiljnim preprekama. Crkvena hijerarhija iz Bavarske i Salcburga koristila je sva sredstva da ih omete, čak su ih oklevetali pred papom u Rimu. Godine 867. poslali su se u Rim kako bi opravdali svoj rad. Pap Hadrijan II je odobrio njihov rad, a Metodije je u tom trenutku rukopoložen za arhijereja Moravske. Nažalost, Ćirilo je umro tokom boravka u Rimu, gde je dobio ime Ćirilo umesto krštenog Konstantin.
Nakon smrti Rastislava, na čelo Moravske dolazi Svatopluk, što menja okolnosti misionarskog rada. Metodije je proteran odlukom sinoda u Regensburgu i bio je zatvoren, ali su ga izbavili intervencije pape. Slovenska liturgija, koju je odobrio papa Jovan VIII 880. godine, ubrzo je zabranjena. Metodije je umro aprila 885., a Velikomoravska je prestala da postoji početkom 10. veka.
Učenici Ćirila i Metodija napustili su Moravsku i otišli među Slovene na jugu. Smatra se da je ćirilično pismo uobličeno tek tada. Staroslovensko bogosluženje, uz određena prilagođavanja, i danas traje među pravoslavnim Slovenima, kao trajni spomenik misionarsko-prosvetiteljskom radu Ćirila i Metodija.
Ova priča o misionarima i njihovoj borbi za očuvanje slovenske kulture i jezika ostaje inspiracija za generacije koje dolaze, podsećajući na važnost očuvanja identiteta kroz jezik i obrazovanje.
